Kuchenne rewolucje

Spektakl na pozór skonstruowany według prostej formuły:  trzy młode kobiety w zaaranżowanej prowizorycznej łazienko-kuchni odgrywają szereg codziennych rytuałów domowych. Czyszczą wannę, myją naczynia, sprzątają. Ubrane w cielistą, choć nieco staromodną i neutralną bieliznę, przechadzają się po domu.

SUTARI fot. Piotr Spigiel / piotrspigiel.com

Nie byłoby w tym nic zaskakującego, gdyby nie fakt, iż przestrzeń ta ożywa za sprawą generowanych ruchem, gestem i głosem dźwięków. Instrumentami na scenie są sprzęty domowe, powieszone na rurce metalowe tuby, łyżeczki do herbaty, szczotki do szorowania łazienki, wiadra, drewniana ławeczka i ukryty pod jej siedzeniem naprężony sznurek służący za strunę, czy nawet… woda w wannie. Szczególnie zaskakuje prawie przezroczysta choreografia, zbudowana z najprostszych czynności, takich jak płukanie włosów w wannie, mycie podłóg przez przejeżdżanie nogami na szmatkach po posadzce, czy przygotowywania kawy.

Warstwę dialogów budują za to teksty ludowych przyśpiewek, zharmonizowane i dopasowane do proponowanych w kolejnych scenkach „tematów” do rozmów o chłopięcych zalotach, których dziewczęta są obiektami, o marzeniach i tęsknotach, ale też do żartów i zabaw. Kolektyw SUTARI proponuje żywą i lekką formę muzyczno-ruchową, w której odkształca się stereotyp ludowego folkloru jako skostniałej formuły. Oto trzy młode dziewczyny wyrażają współcześnie całym swoim byciem na scenie emocje, jakie tkwią w prostych, lecz pełnych wyrazu ludowych komentarzach (od sentymentalnych i naiwnych, przez zabawne i przekorne, aż po głębokie i pełne przejmującego liryzmu). Zaskakuje również muzykalność i niebywała synchronizacja głosów, wśród których wyraźnie słychać jednak trzy różne jakości i barwy delikatny i łagodny głos Zofii Barańskiej, trochę mocniejszy, z jazzową manierą, należący do Katarzyny Kapeli, czy intensywny, choć niepokojący i ślizgający się po niejednoznacznych dźwiękach głos reżyserującej Barbary Songin. Razem jednak brzmią z pełną siłą.

SUTARI fot. Piotr Spigiel / piotrspigiel.com

Wraz z niecodzienną oprawą muzyczną, zbudowaną całkiem codziennymi przedmiotami, otrzymujemy zaskakującą na każdym kroku niebanalną formułę teatru. Największe jednak zaskoczenie czeka widza pod koniec występu. Zapowiedź spektaklu w repertuarze zawierała informację o dwóch oddzielnych wydarzeniach następujących kolejno po sobie spektaklu SUTARI oraz koncercie „Watermelon”. W rzeczywistości koncert stanowi logiczną kontynuację spektaklu. Tak, jak na początku sztuki, dziewczyny wchodząc do domu ściągają swoje normalne ubrania (białe bluzki i ciemne spódnice, bliżej nieokreślone biurowo-oficjalne stroje), tak teraz na bieliznę nakładają prawdziwe ludowe stroje barwne pasiaste spódnice i białe wykrochmalone koszule. Jedynie sportowe trampki zdradzają rodzaj umownej konwencji i luźno potraktowanego „występu”. Prawdziwa muzyka, bliska codzienności już rozegrała się na scenie. Teraz czas na „prezentację”  ludowy folklor zagrany przy akompaniamencie skrzypiec, w reprezentacyjnych strojach, w pełnym przebiegu zwrotek i refrenów.

Dziewczęta grają kolejno kilka utworów. Kłaniają się widzom po każdej, dają namówić się na bis. Jednak nie jest to pastisz. Dziewczęce głosy nadal urzekają zgraniem dźwięków, siłą i porywającą melodią. Jednej ze śpiewaczek towarzyszy jako instrument miska z wodą, z której dźwięk przelewanej przez palce wody, łączy się szczególnie sugestywnie z melodią jednej z lirycznych rzewnych pieśni. Oddaje to również symbolicznie tytuł koncertu „Watermelon”, który wykorzystuje skojarzenia owocu z wodą jako źródłem życia i podstawowym składnikiem naszego organizmu. Jest to też żywioł bliski codziennym kobiecym pracom domowym, którym woda nierozłącznie towarzyszy. Taka konstrukcja spektaklu pozwala nie tyle zobaczyć ludową kulturę w krzywym zwierciadle, co przywołać na nowo jej prawdziwe źródła – nieskrępowaną improwizację, czujną obserwację codziennych spraw, naturalną muzykalność, która rodzi się z zespolenia dźwięków i barw, nieutartych konwencji.

Spektakl znalazł się również na naszej liście osobistych wydarzeń teatralnych 2013.