Artystki poszukujące – Jolanta Rudzka-Habisiak i Maria Węgrzyniak-­Szczepkowska

Aktualni twórcy zajmujący się tkaniną artystyczną coraz dosadniej udowadniają, że dziedzina ta pozwala na równie ogromną swobodę ekspresji, jak tradycyjne metody przedstawiania. Duży wpływ na intensywność wyrazu dzieła tkackiego, obok poruszanego przez nie tematu, ma również materiał, z którego zostało wykonane. Celem Jolanty Rudzkiej­-Habisiak oraz Marii Węgrzyniak­-Szczepkowskiej jest nieustanne poszerzanie formalnych i kompozycyjnych granic tkaniny artystycznej.

Świadkowie, Maria Węgrzyniak-Szczepkowska

Wykorzystywanie w sztuce niekonwencjonalnych surowców, takich jak skóra czy papier, a co za tym idzie, ciągłe poszukiwania nowych twórczych rozwiązań w budowaniu dialogu z odbiorcą, stało się wspólnym dążeniem autorek. Chociaż Jolanta Rudzka­-Habisiak realizuje swoje prace przy pomocy klasycznych technik tkania i haftu, posługuje się głównie materiałami odległymi od tradycji sztuki tkaniny. Są nimi przede wszystkim elastyczne kawałki skóry, traktowane jak włókna pasma papieru, fragmenty drewna czy żywica. To zestawienie naturalnych, organicznych materiałów posiada uzasadnienie w problematyce twórczej, jaką podejmuje w swojej sztuce artystka.

Stronice, Jolanta Rudzka-Habisiak

Papier i skóra to surowce, po które często sięga także Maria Węgrzyniak­-Szczepkowska. Artystka często jednak komponuje je z innego typu niekonwencjonalnymi tworzywami, takimi jak: kable elektroniczne, fragmenty ubrań, a także gotowe przedmioty codziennego użytku. Ta formalna rozmaitość stosowanych materiałów wynika z przedmiotu zainteresowania autorki, jakim jest człowiek, jego relacje z otoczeniem, emocje i przekonania.

„Boże ciało”, Maria Węgrzyniak-Szczepkowska

Pomimo podobieństw w kwestii stosowania innowacyjnych, oryginalnych twórczych rozwiązań, problematyka poruszana w sztuce obu artystek jest zupełnie odmienna. Twórczość Rudzkiej­-Habisiak skupia się na odtwarzaniu jej relacji z naturą. Dlatego też jej subtelne, łagodne kompozycje przywodzą na myśl obrazy płynących po niebie chmur, poruszanych wiatrem traw czy też wędrujących piasków plaż. Jednakże w tych abstrakcyjnych, przyjmujących charakter powtarzalnego wzoru realizacjach, silnie odczuwalne pozostaje nawiązanie do rozmaitych form biologicznych, ułożonych według rytmicznej systematyki ornamentu. Wymykające się strukturze obrazowego przedstawienia przestrzenne elementy stają się wykreowanym przez autorkę indywidualnym wyobrażeniem rzędów traw, ziaren zbóż oraz rozrzuconych liści.

„No connection”, Maria Węgrzyniak-Szczepkowska

Z kolei pełne zadumy nad współczesnością realizacje Marii Węgrzyniak-­Szczepkowskiej stanowią swoiste studium kondycji dzisiejszego człowieka. Jej gobeliny posiadają w większości charakter portretów zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych. Niekonwencjonalne rozwiązania w obrębie stosowanego materiału pozwalają wobec tego na zaakcentowanie specyfiki danej postaci bądź zbiorowości. Jednak wiele spośród realizacji artystki posiada charakter pełnego refleksji, gorzkiego komentarza do współczesności, demaskującego powierzchowność relacji międzyludzkich, powszechne dewaluowanie dotychczasowych priorytetów czy też obojętność wobec osobistych, ludzkich dramatów. Autorkę w dużym stopniu angażują również przemyślenia na temat abstrakcyjnych zagadnień czasu i wiary, które w jej pracach przybierają postać subiektywnej, ideologicznie nacechowanej wypowiedzi.

„Młoda para”, Maria Węgrzyniak-Szczepkowska

Obszarem łączącym artystki w ich odmiennym podejściu do sztuki tkaniny jest szczególne znaczenie, jakie przypisują fakturze dzieła. W realizacjach Jolanty Rudzkiej­-Habisiak struktura powierzchni stanowi bowiem o dynamice przedstawienia, niejako wprawiając w ruch jego organiczne elementy bądź utrzymując je w bezczynności. Wobec tego pulsująca faktura prac decyduje o ich żywotności i nieustającej energii.

„Rodzina”, Maria Węgrzyniak-Szczepkowska

Pomimo że struktura wydaje się równie ważnym elementem kompozycyjnym twórczości Marii Węgrzyniak­Szczepkowskiej, w dziełach tej autorki odrywa ona zupełnie inną rolę. Do portretów zbiorowych wprowadza bowiem poczucie różnorodności, tak pożądane przecież przy obrazowaniu indywidualności przedstawianych postaci. Wizualnej krytyce współczesności nadaje niepokojący, ponury ton. Natomiast w przypadku formułowania obrazowych, światopoglądowych wypowiedzi, intensyfikuje, obecny w nich, refleksyjny nastrój. Faktura służy również licznym zabiegom formalnym, takim jak akcentowanie przez artystkę centrum przedstawienia.

Kalejdoskop, Jolanta Rudzka-Habisiak

Zarówno w pracach Jolanty Rudzkiej­-Habisiak, jak i Marii Węgrzyniak­-Szczepkowskiej kolor wydaje się ustępować w swoim znaczeniu pozostałym elementom kompozycyjnym. Pierwsza z artystek posługuje się barwą w celu podkreślenia organicznego charakteru swoich prac, wobec czego jej realizacje często są monochromatyczne lub posługują się ograniczoną, przygaszoną paletą odcieni. Poza tym, ascetyczne potraktowanie koloru pomaga w realizacji jednego z głównych dążeń autorki, jakim jest tworzenie kompozycji wyzwolonych spod malarskiej dominacji.

„Gdzie są chłopcy z tamtych lat”, Maria Węgrzyniak-Szczepkowska

Natomiast w gobelinach Marii Węgrzyniak­-Szczepkowskiej na pierwszy rzut oka zaobserwować można totalne podporządkowanie barwy tematowi. Wobec tego, refleksyjne realizacje, poruszające problematykę duchową i sakralną, utrzymane są w bieli oraz jasnych tonacjach błękitu, portrety odpowiadają swoją kolorystyką osobowości obrazowanej postaci, zaś paleta odcieni kompozycji utkanych z kabli elektronicznych determinowana jest barwą tworzywa. O ile jednak w pracach Jolanty Rudzkiej­-Habisiak to forma wydaje się warunkować ostateczną treść, to na gobelinach Marii Węgrzyniak-­Szczepkowskiej wyraźnie dostrzec można zaistnienie odwrotnej sytuacji, w której to temat decyduje o kompozycji.

„Czas”, Maria Węgrzyniak-Szczepkowska

Pierwsza z artystek, konsekwentnie dążąc do harmonii wynikającej ze spójnego współdziałania ze sobą tworzywa, aranżacji, barwy i faktury, konstruuje niejednoznaczne, abstrakcyjne wypowiedzi. Jej wizualne komentarze budują autonomiczny język dyscypliny tkackiej, polegający na tworzeniu związków znaczeniowych między kompozycją i całością przywoływanych przez nią skojarzeń. Natomiast proces twórczy Marii Węgrzyniak-­Szczepkowskiej rozpoczyna się od poszukiwania tematu, który determinuje zarówno kolorystykę, fakturę, jak i tworzywo, z którego powstaje realizacja. Sama artystka mówi, iż w jej projektach nie ma miejsca na kompozycyjne eksperymenty i przypadkowość, a wszystkie zastosowane formalne rozwiązania mają służyć jedynie podejmowanej w dziele problematyce.

„Mięso armatnie”, Maria Węgrzyniak-Szczepkowska

Niezaprzeczalnym faktem pozostaje, iż obie autorki cechuje oryginalna, bardzo zindywidualizowana postawa wobec tkaniny artystycznej. Wypracowawszy własną, charakterystyczną koncepcję przedstawieniową, artystki zachowują jednak dyscyplinę, której, ze względu na specyfikę dziedziny tkackiej, podlega twórca. Ich działalność stanowi więc ciągłe poszukiwania, intuicyjnie wykraczające poza granice tradycyjnej sztuki włókna.

Książki, Jolanta Rudzka-Habisiak

Tekst: Róża Jachyra
Korekta: Martyna Góra