Miejskie interwencje. Konferencja Rediscovering the City w Katowicach
Konferencja „Rediscovering the City”, która odbyła się 20 marca w Katowicach stanowiła bez wątpienia udaną próbę przyjrzenia się współczesnym strategiom miejskim. O potrzebie dyskusji nad przyszłością miast świadczyła na pewno frekwencja publiczności, która to wypełniła po brzegi salę konferencyjną Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego.
Spora w tym zasługa organizatorów, jak i zaproszonych prelegentów, którzy zjechali się z najróżniejszych zakątków świata, aby przybliżyć słuchaczom problematykę miejskich inwestycji, gospodarowania przestrzenią oraz wykorzystania najnowszych technologii, wpływających zasadniczo na funkcjonowanie i działanie mieszkańców w metropoliach.
/fot. Bartek Barczyk CC BY 4.0 by Medialab Katowice
Konferencję rozpoczęło wystąpienie Kristien Ring, która jest pomysłodawczynią interdyscyplinarnego projektu AA Projects, który podejmuje zagadnienie miejskich przestrzeni w kontekście wystaw, dyskusji oraz bezpośrednich interwencji, aktywnie przekształcających zindustrializowaną tkankę. Ring opowiedziała o budowaniu odpowiedzialności za otaczającą nas publiczną strefę za pomocą prób dzielenia się przestrzenią, nawiązywania bliskich relacji z sąsiedztwem i integracji ludności poprzez otwartą, multifunkcjonalną architekturę, która nie alienuje, lecz sprzyja kształtowaniu się miejskiego stylu życia opartego przede wszystkim na współdziałaniu.
Tymczasem Tomas Diez przybliżył publiczności zaawansowaną urbanistykę dla inteligentnych i wydajnych miast, opowiadając między innymi o wpływie technologii oraz zachłannej konsumpcji na otaczającą rzeczywistość, o dominacji, a raczej nadmiarze obrazów oraz danych, które stały się nieodłączną częścią współczesnego życia, jak również o Fab Labach (ang. fabrication lab), które proponują stworzenie takich przestrzeni, w których członkowie lokalnych społeczności, pod okiem specjalistów i entuzjastów, mogą nauczyć się jak wykorzystać cyfrową fabrykację, by tworzyć przedmioty czy urządzenia dowolnego użytku. Taka społeczność, posiadająca inteligentną wizję miasta, może tym samym wpływać na swoje otoczenie dzięki Internetowi i wykorzystaniu cyfrowej fabrykacji dóbr, na przykład produkując meble, ławki, czy proste czujniki i urządzenia elektroniczne. Pierwszy taki Fab Lab założono w Massachusetts Institute of Technology w 2001 roku. Do dziś powstało 450 Fab Labów, które współpracując ze sobą kreatywnie wykorzystują możliwości cyfrowej fabrykacji przedmiotów.
/fot. Bartek Barczyk CC BY 4.0 by Medialab Katowice
Bogna Świątkowska w brawurowy i błyskotliwy sposób przedstawiła działania miejskich aktywistów na naszym polskim poletku, przybliżając inicjatywę zagospodarowania pustostanów w Warszawie. Świątkowska opowiedziała o wykorzystaniu niszczejących, nikomu niepotrzebnych budynków w ramach aktywizacji obywateli do odkrywania miejskich przestrzeni i próbach przekształcenia jej potencjału w indywidualny sposób, na przykład w postaci działalności gospodarczej lub galerii sztuki. Projekt „Pustostany Warszawy” zakładał w swoich planach, przy udziale crowdmapy (aplikacji umożliwiającej społecznościowe zbieranie oraz opracowywanie danych o opuszczonych budynkach) legalne przejmowanie opuszczonych lokali, które ulegają degradacji w wyniku prawnych aporii czy ich wadliwego stanu technicznego. Jednakże projekt ten, pomimo ogromnego zainteresowania, którego odzwierciedleniem stał się spacer po pustostanach stolicy przy udziale tłumów zainteresowanych, spotkał się brakiem jednoznacznych działań ze strony miejskich urzędników odpowiedzialnych za te budynki, znajdujące się przede wszystkim w rękach Miasta Stołecznego Warszawy. Świątkowska opowiedziała także o działaniach Kolektywu Syrena, walczącego o prawa lokatorów nagrodzonych w tym roku Okularami Równości. Jak na anarchistów z prawdziwego zdarzenia przystało, członkowie Kolektywu odmówili przyjęcia tego wyróżnienia, będącego dla nich jedynie próbą poprawienia samopoczucia zachłannych kapitalistów, którzy przyczyniają się, mniej lub bardziej mimowolnie, do braku poprawy sytuacji osób społecznie wykluczonych.
Ostatnim prelegentem konferencji był Adam Greenfield, autor znanej publikacji na temat nowoczesnych miast „Against the Smart Cities”. Greenfield opowiadał o technologizacji urbanizacji, o nadmiernym zbieraniu i fetyszyzacji danych, które służą przede wszystkim do monitorowania obywateli, zamiast realnej poprawie sytuacji mieszkańców wielkich miast. Smart city, czyli inteligentne miasto, ma służyć przede wszystkim nabyciu kompetencji, jak i umiejętności do korzystania z najnowocześniejszych technologii, które pomogą w jak najlepszy sposób poprawić warunki życia. Kluczowym elementem staje się aktywne wspieranie wspomnianych wcześniej Fab Labów.
/fot. Bartek Barczyk CC BY 4.0 by Medialab Katowice
„People making things, people making places, people making networks”– twierdzi Greenfield. I tylko od mieszkańców zależy, czy chcą być jedynie leniwymi flâneurami przechadzającymi się po ulicach, oddając się biernej kontemplacji miejskiej tkanki, czy też aktywnymi uczestnikami swojej metropolitalnej przestrzeni, którzy mają szansę wykorzystać jej potencjał do zaaranżowania społecznych, a nie tylko politycznych procesów, decydujących o przyszłości ich własnego, osobistego terytorium.
Konferencja „Rediscovering the City” skutecznie zachęciła do podejmowania prywatnych badań, jak i inicjatyw zmierzających ku redefinicji miejskiej przestrzeni, stającej się polem do kreatywnego oraz obywatelskiego działania. A w Katowicach jest co robić – można zacząć od pustostanów, na które tak pomysłowo zwróciła uwagę Bogna Świątkowska.
Korekta: Sylwester Ligocki
