skoJarzenia #1
fot. Jakub Hlavaty, CC BY-SA 2.0
Literatura odzwierciedla rzeczywistość, wzbudza emocje, ale równocześnie je opisuje. Nierzadko z kart powieści wyłania się obraz świata, którego nie kształtują racjonalne wybory bohaterów, lecz decyzje podejmowane pod wpływem uczuć. Jednym z nich jest bez wątpienia zazdrość – często gwałtowna, ślepa, wyniszczająca. Nie bez powodu zalicza się ją do siedmiu grzechów głównych. Od zazdrości chcielibyśmy rozpocząć nowy literacki cykl: skoJarzenia. Emocji (i dobrej literatury!) z pewnością nie zabraknie…
Pierre Choderlos de Laclos: Niebezpieczne związki | 1782
To z zazdrości wynika cała intryga, którą postanawia wcielić w życie wzgardzona przez hrabiego de Gercourta markiza de Merteuil. Z zazdrości bierze swój początek okrutny, a zarazem wyrafinowany plan zemsty: poproszony o przysługę (w zamian za obietnicę wspólnej nocy) były kochanek markizy, hrabia de Valmont, ma uwieść cnotliwą i niewinną Cecylię de Volanges, nową wybrankę Gercourta.
To zazdrość – zdaje się przekonywać na każdej stronie Laclos – jest najsilniejszą namiętnością, kierującą ludzkimi wyborami. Miłość? Oddanie? Poświęcenie? Pora zrewidować poglądy: Laclos serwuje czytelnikowi wyjątkowo gorzką lekcję na temat uczuć i moralności. Pozbawioną nie tylko happy endu, ale i morału. Bo w świecie, którym rządzą intrygi, podsycane zazdrością i pożądaniem, bohaterowie dzielą się na zwyciężonych i… zwyciężonych.
Bernadeta Prandzioch
Lew Tołstoj: Anna Karenina | 1878
„Anna Karenina” jest powieścią, wobec której trudno pozostać obojętnym, której się nie zapomina i do której się wraca. Znana na całym świecie, opatrzona licznymi komentarzami, tak często ekranizowana, a jednocześnie niezwykle aktualna, budząca żywe emocje i wciąż pozyskująca nowych czytelników.
Tołstoj przedstawia czytelnikowi świat dziewiętnastowiecznej rosyjskiej śmietanki towarzyskiej. Oprowadza go po moskiewskich i petersburskich salonach, zaprasza na bale, a nade wszystko wprowadza w tajniki arystokratycznych konwenansów. Ale pod nimi kryje się coś jeszcze: prawdziwe uczucia, zwłaszcza te najbardziej uniwersalne i gwałtowne, miłość i — jakże często występująca z nią w parze — zazdrość.
Te dwie namiętności najmocniej targają główną bohaterką. Jak wielka musi to być miłość, skoro dla niej Anna gotowa jest poświęcić rodzinę, pieniądze, pozycję społeczną i spokój ducha? Przecież z etykietkami kobiety upadłej, rozwiązłej żony i wyrodnej matki trudno znaleźć szczęście w życiu. Anna próbuje, ale chorobliwa zazdrość sprawia, że miłość, która miała być wybawieniem, przybiera postać destrukcyjnej siły prowadzącej tylko i wyłącznie do zguby.
Magdalena Świekatoń
Pieśń o Nibelungach | XIII w.
Epopeiczna opowieść o Nibelungach kryje uniwersalne przesłanie – opowiada o namiętnościach, które także dziś kierują człowiekiem. Jednocześnie epos zawiera chyba najlepszy przykład niszczycielskiego działania zazdrości – Krymhilda tylko raz jej ulega, tylko raz daje jej wyraz, lecz to wystarcza, by doprowadzić do śmierci męża. U źródeł rywalizacji królowych Krymhildy i Brunhildy leży zawiść – Brunhilda zazdrości rywalce męża, walecznego Zygfryda, lecz przede wszystkim zajmowanej pozycji i miłości poddanych. Kobiety walczą o władzę, chcą udowodnić, że nikt nie może się z nimi równać. Te niepohamowane pragnienie, by być lepszą od drugiej, jest przyczyną dramatycznych wydarzeń.
Waleria Kamyk
Jeffrey Archer: Kane i Abel | 1979
Na pierwszy rzut oka Archer nie tworzy niczego nowego – ileż to książek opowiadało o dwójce ludzi, którzy z powodu skomplikowanego zbiegu okoliczności zaczynają siebie nienawidzić i rywalizować ze sobą. Jednak nie bez powodu „Daily Telegraph” napisał, że „gdyby przyznawano Nagrodę Nobla za sztukę opowiadania, Archer by ją zdobył”. Brytyjski pisarz tworzy powieść, którą czyta się jednym tchem!
Ubogi polski imigrant, Abel, przyjeżdża do USA, by spełnić swój „amerykański sen”. Napędzany zazdrością i kompleksem niższości, dąży do celu bez względu na koszty. Jego głównym przeciwnikiem jest William Kane, właściciel niebotycznej fortuny. Obaj spotykają się na drodze prowadzącej do władzy i wielkich pieniędzy. Konflikt Abla i Williama wpływa nie tylko na nich samych, ale także na wszystkich, którzy znajdują się w ich otoczeniu. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, jak niszcząca może okazać się zazdrość i ciągła rywalizacja.
Kamila Buszka
