Czy istnieje trzecia płeć?
Kim są? Jaką pełnili funkcję na przestrzeni dziejów? Czy wciąż żyją między nami? Kastraci przez wieki stanowili zagadkę dla kolejnych pokoleń. Czy można podejrzewać, że ich niezwykłość wiąże się z tajemniczym połączeniem pierwiastka męskiego z żeńskim lub zupełnym pozbawieniem płci? „Historia eunuchów” odpowiada na wszystkie te pytania.
Olivier de Marliave z pewnością zaskakuje. Ten niezwykle oczytany francuski podróżnik i pisarz podejmuje się tematu z jednej strony objętego sferą tabu, a z drugiej niezwykle interesującego. Od pierwszych stron książki czytelnik zostaje wciągnięty w świat egzotycznych kultur, odmiennych zwyczajów, orientalnych wierzeń i poglądów. Słowem, jest to zakazany świat eunuchów, który autor dyskretnie odsłania przed nami jego fragmenty.
Kolorowe ptaki minionych stuleci
Książka podzielona jest na rozdziały, z których każdy dotyczy innego państwa. Pierwszy ukazuje, jaką rolę eunuchowie pełnili przez wieki w cesarstwie chińskim, a szczególnie w Zakazanym Mieście. Czytelnik dowiaduje się, że w wielu przypadkach ich pozycja społeczna była niezwykle wysoka, władza praktycznie nieograniczona, a bogactwo olbrzymie. Świat przedstawicieli „trzeciej płci” jawi się w wielu kolorach. Nieodłącznie związana jest z nim odcień czerwieni, który symbolizuje krew i proces kastracji stanowiący narodziny eunucha.
Autor „Historii…” bardzo szczegółowo i bez pomijania drastycznych szczegółów, relacjonuje przebieg kastracji w różnych kulturach. Zaświadcza o okrucieństwie, które musiało dotknąć każdego z eunuchów. Wielu z nich straciło życie podczas przemiany. Kolejnym z kolorów jest złoty, symbolizujący bogactwo i prestiżowe pozycje zajmowane przez bohaterów utworu. Bardzo często stawali się oni najbliższymi towarzyszami władców ziemskich, ich powiernikami, a także kochankami. Czytając „Historię…”, barwy zmieniają się niezwykle szybko. Każda z nich stanowi nieodłączną cząstkę życia kastratów.
„Kiedy się wytrzebię, znajdę miejsce w niebie”
Powodów kastracji jest zdecydowanie więcej niż można by przypuszczać. Motywowane jest to przede wszystkim odmiennością kultur oraz obyczajów, jednak różnorodne spojrzenie na kastrację może przyprawiać o zawrót głowy. W tekście znalazło się miejsce na omówienie licznych okręgów kulturowych. Poza Chinami autor dokładnie opisuje sytuację eunuchów w Indiach, gdzie otwiera się przed nami tajemniczy świat hidżrów. Omawia także rolę kastracji w państwach afrykańskich, określając Kair jako „gniazdo kastratów”. Wspomina również dekadencję bizantyjskich eunuchów czy anielskie głosy włoskich śpiewaków. Każdy z kręgów kulturowych wyróżnia się odmiennym spojrzeniem na przedstawicieli „trzeciej płci”.
„Historia eunuchów” to z pewnością pozycja warta uwagi. Napisana w sposób spójny, erudycyjny, udokumentowana licznymi przypisami, stanowi wartość samą w sobie. Jest to nie tylko świetne kompendium wiedzy na temat eunuchów, ale także synteza różnorodnych zachowań ludzkich na przestrzeni wieków w wielu kulturach. Intrygująca, zaskakująca, miejscami okrutna, z pewnością pomoże zapomnieć o melancholii jesiennych wieczorów.
Olivier de Marliave, Historia eunuchów, wyd. Bellona, Warszawa 2012.
Nasza ocena: 4/5
