Kartografia przeszłości

17 marca 2012 · Wacław Misiewicz

K. Winczek

„Wszystko płynie i nie sposób wejść dwa razy do tej samej rzeki” – tą maksymą pragnę zaprosić do Miejskiej Galerii Sztuki „MM” w Chorzowie. Aktualnie prezentuje ona prace graficzki, która zdobyła uznanie w wielu instytucjach artystycznych świata. Katarzyna Winczek – gdyż o niej mowa – studiowała wychowanie plastyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie, a obecnie jest kierownikiem Zakładu Grafiki Instytutu Plastyki Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Brała udział w ponad stu krajowych i międzynarodowych wystawach (m.in. Niemcy, Francja, Hiszpania, Wielka Brytania, Finlandia, Szwecja, Rumunia, Egipt, Kanada, USA). Uhonorowana licznymi nagrodami i wyróżnieniami w Kanadzie, Francji, Rumunii, Polsce.

A dlaczego ów cytat na początku? Grafiki Katarzyny Winczek stworzone są niejako dwu-, a może trójdzielnie. Przedstawione na nich fragmenty urbanistyki wydają się zstępować w podziemia, w przestrzeń infernalną, tworzącą odbicie strefy na powierzchni, która być może już nie istnieje, uległa zmianom, destrukcji. Taki też wniosek nasuwa mi tło każdej z grafik – coś w rodzaju rolety, czy może „drewnianej” kurtyny obecnej w całej przestrzeni. Przywodzi to na myśl skojarzenie unicestwienia, przemijalności miejsc naszych narodzin, dorastania, miejsc, które były nam bliskie. Chcielibyśmy do nich wrócić, jednak jest to niemożliwe, gdyż tych domów, bram, kościołów, ulic już nie ma. Zostały zmiecione w wichrze historii wojen, a w najlepszym przypadku zachowały się tylko pewne fragmenty.

W ten nastrój nostalgii, obcowania z „duchami tych miejsc” wprawia nawet zastosowana przez artystkę szkicowa, ascetyczna forma ukazanych obiektów, a także motywy fragmentów map strategiczno-wojskowych, których rzeczywistość – jak czytamy w towarzyszącym wystawie folderze – „nadaje kierunek życiu olbrzymich mas ludzi, wskazuje cel i wytycza drogę”.

Współgra z tym tonacja kolorystyczna obrazów: od sinopopielatej do zdecydowanie czarno-białej, będącej w moim odczuciu metaforą spopielenia, zwęglenia wielu rozdziałów naszego życia, czasami niemożliwości powtórzenia ich.

Zaiste – panta rhei – nasza przeszłość nie zdarza się po raz wtóry. Zawsze będzie to teraźniejszość wyrosła na gruncie przeszłości, jednak ciągle transformowana przez aktualnie zmieniające się konteksty społeczno-kulturowe, rodzinne, emocjonalne, polityczne, materialne. Wbrew pesymistycznemu wydźwiękowi jest to trend optymistyczny, gdyż wprawdzie nie naprawimy negatywnych aspektów naszej przeszłości ani pozytywnych nie przeniesiemy w obecną rzeczywistość, jednak zawsze możemy, czerpiąc ze skarbnicy dziejów, uszlachetniać nasze obecne relacje w różnych obszarach swojej egzystencji, zarówno w wymiarze osobistym, jak i społecznym.

Historia to nie tylko zamierzchła przeszłość, ale przede wszystkim „magistra vitae”. Zachęcam raz jeszcze do kontemplacji trwającej do końca marca wystawy grafik Katarzyny Winczek w galerii „MM” w Chorzowie, skoro refleksja o nich implikuje tak pozytywne wnioski.

Wystawa trwa do 26 marca. Galeria czynna od pon. do pt. w godzinach 10:00-18:00.

Tagi: sztuka

rita

Na ostatnim panelu dyskusyjnym w galerii sztuki współczesnej „Bibu” w Katowicach (31 marca 2012), odbywającym się pod hasłem „Odbiór sztuki – kompetencja czy intuicja?” Pan Wacław był tzw. Gwoździem programu. Przyznaję, że z tekstami Pana Misiewicza zaznajamiam się dopiero teraz, czyli nieco post factum… na panelu nie miałam więc prawidłowego oglądu tego o czym mówił on i jego interlokutorzy.
Otóż co mnie zaintrygowało… Od jednego z moderatorów dyskusji wyszła konstatacja, że Pan Misiewicz mimo braku „humanistycznego wykształcenia” w swych wypowiedziach często – bez stosowania „wielkich i mądrych” nazwisk – odnosi się bardzo czytelnie do najważniejszych nurtów współczesnej myśli humanistycznej, do Foucaulta, Derridy, Lacana… (oczywiście pojawienie się tych wątków w wypowiedziach Pana Wacława może wynikać z obecności ich w folderach czy katalogach wystaw, pisanych przez tych „z wykształceniem”, świadomych kontekstów, do których się odnoszą – jak słusznie zauważyła w czasie panelu w Bibu Pani dr hab. Irma Kozina). W obliczu powyższej quasi-recenzji wystawy grafik Katarzyny Winczek muszę dodać jeszcze jedno, bardzo ważne nazwisko – Jeana Baudrillarda. Pan Misiewicz odnosi się bardzo wyraźnie – i chyba równie nieświadomie – do otwierającej słynne „Symulakry i symulacje” „najpiękniejszej alegorii symulacji” zaczerpniętej z opowieści Borgesa (z „Powszechnej historii nikczemności”): do pierwotnego terytorium i mapy, która stopniowo zasłaniając je – wypiera sama stając się „terytorium” – jego symulacją. Alegoria ta jest kluczem do odczytania najnowszej powieści Michela Houellebecqa „Mapa i terytorium”, a także do odczytania cyklów „Podróży” i „Topografii historii” Pani Winczek. (Taka jest przynajmniej moja interpretacja)… Z bardzo miłym więc zaskoczeniem przeczytałam tekst Pana Wacława – również wskazującego na ten sam kontekst, zupełnie jednak inaczej go nazywającego i od czego innego wychodzącego. Bardzo dziękuję za ten swoisty fenomen…

Dla uczestników panelu dyskusyjnego w Bibu – skonfrontowanie wypowiedzi Pana Wacława (odbiorca-laik, jak go nazwaliśmy) z moją (odbiorca-zawodowiec) oraz z tym co o pracach mówiła sama autorka stanowi wspaniały dowód na istnienie trojakich źródeł znaczenia dzieła sztuki. Także dowodem na tekstualność dzieła, na to, że znaczenie zawierane przez twórcę, wcale nie musi być dostępne odbiorcy, że laik może równie dobrze jak zawodowiec wyłapać pewne konteksty zawarte w dziele nieświadomie przez twórcę, jako osobę uwikłaną w kulturę… itd. Wszystko o czym mówiliśmy i czego się domyślaliśmy, znajduje odzwierciedlenie w tej konkretnej sytuacji.

Kartografia przeszłości

Szukaj

komentujecie:

Newsletter