Wstęp do „S.Z.T.U.K.I” współczesnej

Stało się! Wyczekiwana książka „S.Z.T.U.K.A” pióra Sebastiana Cichockiego i projektu Hipopotam Studio już jest dostępna na rynku. Kiedy trafiła w moje ręce, odczułam jednak żal…

Że kilkanaście lat temu taka książka nie była dostępna i że to nie ona zapoczątkowała moje zainteresowanie tematem sztuki. Jako pierwsza lektura wprowadzająca w tajniki sztuki współczesnej jest bowiem świetna. Rzecz tym bardziej godna uznania, gdyż jej autor, Sebastian Cichocki*,  miał niełatwe zadanie do wykonania. Bo jak w łatwej i ciekawej w odbiorze formie przekazać młodemu czytelnikowi wiedzę na tak obszerny temat, jakim jest sztuka współczesna, która nawet dla dorosłych odbiorców jest trudna?

Cichocki dokonał subiektywnego wyboru 50 artystów, których sylwetki prezentują dobrze napisane historie, nieskupiające się na suchych faktach, datach czy wypunktowaniu ważniejszych dzieł. Artyści i ich dokonania opisani są w sposób przystępny, zarówno dla czytelników małoletnich, jak i nieobeznanego w temacie odbiorcy oraz osób bardziej zainteresowanych tą dziedziną sztuki. Autorowi udało się także uniknąć z jednej strony artystowskiego żargonu często nieprzyswajalnego dla zwykłego odbiorcy, z drugiej typowej przypadłości towarzyszącej książkom dla dzieci, czyli rażąco infantylnego języka, wprawiającego w zażenowanie starszego czytelnika.

Zaprezentowani artyści uszeregowani są chronologicznie, nie zostali sklasyfikowani grupami jako przedstawiciele konkretnych nurtów czy kierunków w sztuce. Przygoda czytelnika ze sztuką współczesną według Cichockiego zaczyna się od  Fontanny Marcela Duchampa (czyli po prostu pisuaru), która uświadamia, jak przełomowym momentem w dziejach sztuki było wystawienie jej w 1917 roku na jednej z wystaw i że to właśnie prekursor Duchamp postawił na pomysł, który stał się od tamtej chwili bardzo ważną częścią każdego współczesnego dzieła sztuki. Wśród pozostałych artystów znajdziemy historie związane np. z projektem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Skopje Oskara Hansena, niewidzialnymi dziełami Roberta Barry’ego, a także wiele polskich akcentów w postaci m.in. Pawła Althamera, Joanny Rajkowskiej, Moniki Sosnowskiej.

Dzięki dokonanej selekcji i reprezentatywnemu wyborowi dzieł, Cichockiemu udało się pokazać, jak bogatą dziedziną, obfitującą w różne zjawiska wynikające z indywidualnych doświadczeń, przemyśleń i chęci osiągnięcia celów artystycznych, jest współczesna sztuka.

Jednocześnie autor nie wskazuje żadnych dróg do interpretacji opisanych dzieł sztuki, raczej wywołuje pytania i inspiruje do udzielania własnych odpowiedzi oraz formułowania wniosków dotyczących danych prac. Podążając więc za kolejnymi artystycznymi wątkami, czytelnik bierze udział w swego rodzaju przygodzie. Uświadamia sobie, jak różnorodne mogą być koncepcje i sposoby ich realizacji oraz że czasem eksperymentalna twórczość może przynieść nowy sposób postrzegania pojęć, co doskonale ilustruje przypadek kilkusekundowej rzeźby Romana Signera, czyli papierowego deszczu z niepotrzebnych dokumentów.

Oczywiście za dobry odbiór książki odpowiedzialni są również Aleksandra i Daniel Mizielińscy (Hipopotam Studio), którzy przygotowali jej opracowanie graficzne. Doskonałe i zabawne rysunki same w sobie są zaletą, a bogata kolorystyka, osobna dla każdej historii, znakomicie podkreśla ich wyjątkowość.

„S.Z.T.U.K.A”  zdecydowanie nie jest książką tylko dla dzieci i równie zdecydowanie nie jest lekturą na jeden wieczór, będzie raczej służyć wielokrotnemu czytaniu, przeglądaniu i podziwianiu. Jednorazowe przeczytanie kilkunastu czasem dość zakręconych historii to raczej zadanie dla wytrwałych, dlatego wskazane jest dawkowanie sobie przyjemności czytania i oglądania „S.Z.T.U.K.I”, bo wtedy lektura smakować będzie najlepiej.

Sebastian Cichocki (ur. w 1975 r.) – kurator, autor tekstów krytycznych oraz literackich związanych ze sztuką. Pracuje w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie jako dyrektor programowy. Był kuratorem i współkuratorem wielu wystaw zbiorowych i indywidualnych, m.in. wystaw reprezentujących Polskę na 52. i 54. Biennale w Wenecji (wydawnictwodwiesiostry.pl). Do 2008 związany z bytomskim CSW „Kronika”.