Daleko w Iranie

Asghar Farhadi to irański reżyser, który szybko zyskał uznanie zarówno wśród widzów, jak i wymagających krytyków filmowych. Wyreżyserował dotąd cztery filmy, na swoim koncie ma wiele nagród azjatyckich oraz europejskich festiwali filmowych. Historie, które opowiada, są głęboko osadzone w kulturze Bliskiego Wschodu, jego bohaterowie zmagają się z zadaniem harmonijnego połączenia specyfiki irańskiej tradycji ze zmianami, które niesie ze sobą globalizacja.

Akcja „Co wiesz o Elly?” (2009) rozpoczyna się żartami grupy trzydziestolatków z Teheranu, którzy wybrali się na trzydniową wycieczkę nad morze. Już od samego początku widzimy charakter dzisiejszego Iranu – nowoczesne kobiety w dżinsach i okularach przeciwsłonecznych głowy mają dokładnie zakryte chustami. Doskonale znają swoją pozycję w religijnym społeczeństwie,  nigdy nie wychodzą z kulturowo określonej ramy kobiety – usługują mężczyznom, sprzątają, zajmują się dziećmi. Oczywiście nie są zniewolone, wręcz wydają się szczęśliwe w swoim świecie, nawet jeśli nie pokazują po sobie, jak wiele trudu je to kosztuje. Trzeciego dnia biwaku znika jedna z kobiet, tytułowa Elly, zaproszona na wycieczkę przez Sepideh w celu poznania potencjalnego narzeczonego. Nie wiadomo, co się stało z Elly, mogła utonąć w morzu, mogła też po prostu wyjechać.

Sielankowy nastrój filmu zostaje gwałtownie przerwany, z każdą sceną sytuacja przyjaciół staje się coraz bardziej skomplikowana. Kiedy Sepideh wyznaje, że Elly już wcześniej była zaręczona, a nad morze przybywa ów narzeczony, wydaje się, że nic gorszego nie może się stać. Dla widza zachodu seans tego typu filmu jest idealną okazją do poznania irańskich problemów współczesności, gdzie status, płeć i wiek są ciągle bardzo ważnymi kategoriami. Nic nie jest tu jednak przerysowane, społeczeństwo pokazane jest przez Farhadiego w sposób prosty i autentyczny. Reżyser nie ocenia bohaterów, nie podaje morału na tacy. Przedstawia widzowi jedynie fakty, opisuje, co się stało i dlaczego, urywa akcję w momencie, w którym to widz musi dokonać oceny.

Podobnym do „Co wiesz o Elly?” jest film Farhadiego, który obecnie można zobaczyć w polskich kinach. „Rozstanie” (2011)  to historia dwóch rodzin, których losy nagle się ze sobą spotkały. Jedno z małżeństw się rozpada, drugie boryka się z problemami materialnymi. Spotkanie bohaterów skutkuje dość nieprzyjemnymi konsekwencjami. Film trzyma w napięciu od początku aż po sam koniec, który może nie jest zaskakujący, ale za to idealnie przemyślany i skonstruowany.

Ponownie widzimy u Farhadiego tradycję skonfrontowaną z postępem, kolory konfliktu wraz z rozwinięciem akcji stają się coraz bardziej nasycone. „Rozstanie” jest filmem, który z pewnością daje wiele do myślenia rodakom reżysera, mogą przyjrzeć się sobie z boku, zastanowić się nad poruszaną tematyką. Okazuje się też, że nas, Polaków, wcale nie różni od Irańczyków tak wiele, możemy również wczuć się w dylematy i rozterki bohaterów „Rozstania”. Reżyser kolejny raz w doskonały sposób przedstawia losy swojego pokolenia, pozostawiając widzów w stanie emocjonalnego roztrzęsienia jeszcze długo po seansie.

„Co wiesz o Elly?” oraz „Rozstanie” to obrazy w wielu miejscach do siebie podobne, można w nich odnaleźć tę samą problematykę czy ilustrację pewnych ludzkich skłonności. „Rozstanie” jednak jest filmem poważniejszym, bardziej dojrzałym. Obraz otrzymał nagrodę Złotego Niedźwiedzia podczas festiwalu w Berlinie, „Co wiesz o Elly?” dwa lata wcześniej otrzymało statuetkę „jedynie” w kolorze srebrnym. „Rozstanie” zdecydowanie zasługuje na miano jednego z lepszych filmów tego roku. Każdy widz, który wymaga od kina czegoś więcej niż popcornu i nachosów, z pewnością będzie usatysfakcjonowany. Nie jest to kino atrakcji, pościgów czy dobrej zabawy, lecz nie jest to też przeintelektualizowany obraz dla niszowej społeczności. Znajduje się pośrodku, czyli tam, gdzie najlepiej, i po prostu zmusza do myślenia w inteligentny, nieprzesadzony sposób.

„Rozstanie” można zobaczyć w Kinoteatrze Rialto w Katowicach, kinie Roma w Zabrzu 23 i 24 listopada oraz w kinie Amok w Gliwicach od 23 listopada do 1 grudnia.

————————————–
reż. Asghar Farhadi:„Rozstanie”, 2011; „Co wiesz o Elly?”, 2009