Ostatni socjaldemokrata

14 listopada 2011 · Rafał Budniok

W ostatnich chwilach swojego życia wybitny profesor Uniwersytetu Nowojorskiego, historyk, Tony Judt, rękami swoich bliskich spisuje testament – manifest socjaldemokraty.

Źle ma się kraj to szeroka analiza ostatnich stu lat rozwoju demokratycznych społeczeństw zachodniego świata. Autor przeprowadza nas przez historię powstania nurtu socjaldemokratycznego, jego wyłaniania się z problemów początku XX wieku, wielkiego kryzysu, stopniowe budowanie gospodarek dobrobytu, aż po ich powolny rozkład obserwowany w ostatnich latach. Rozprawa kończy się poszukiwaniem powodów upadku troskliwej relacji państwo-obywatele i poczucia wartości obywatelstwa jako takiego oraz receptą na przyszłość tej relacji.

Ujęcie historii myśli jest tu dokładne, obszerne i rzetelne. Nieco inaczej sprawa wygląda w opiniowaniu aktualnej sytuacji lub zdarzeń niedawnych – zwłaszcza tych stojących w opozycji do poglądów naukowca. Chociaż stara się on zachować obiektywizm, nieraz manipuluje faktami, nie przytaczając racjonalnych i słusznych argumentów przeciwników opiekuńczej roli państwa bądź też, umniejszając pozytywne zmiany ostatnich lat w rozwoju społeczeństw.

W znaczniej mierze w książce pominięto problemy społeczne krajów wysoko rozwiniętych – te, z którymi nie musiały się mierzyć wcześniej, jak chociażby imigracja z krajów trzecich (bo nie tylko z Trzeciego Świata), z którą Europa Zachodnia nie umie się uporać w duchu zasad socjaldemokracji.

Autor w ganieniu rozwiązań prywatyzacyjnych nie bierze również pod uwagę efektowności przedsiębiorstw przejmujących zadania państwa. Jasnym jest, że będą te przedsiębiorstwa wykorzystywały nadane przez zleceniodawcę (państwo/samorząd) warunki, ale jest to efekt realizacji celu każdego z nich – maksymalizacji zysku.

Ważną jednak rolę w odbiorze książki ma perspektywa pochodzenia – ciężko jest ją odczytywać zgodnie z intencjami, będąc pozbawionym optyki anglosaskiego porządku społecznego.

Pomimo słabszych momentów książka warta jest uwagi ze względu na ważny głos w sprawie kształtu dzisiejszych społeczeństw i gospodarek narodowych. Co warto w tym miejscu zauważyć, lektura, chociaż jest związana ściśle z ekonomią i historią jej myśli, opisuje zastane zjawiska w sposób przystępny dla każdego odbiorcy. Jestem w stanie wybaczyć stronniczość dzieła, ponieważ czuć w nim ducha autora, jego misję, a wszystkie rady płyną z serca i wiary w ludzi, co łączy go w optymizmie z pierwszymi dziełami Adama Smitha.

Źle ma się kraj dodatkowo „zyskuje” w obliczu wydarzeń ostatnich miesięcy – skali ujawnianych zadłużeń państw zachodu, kryzysu zaufania, ruchu oburzonych czy okupacji Wall Street.

Może myśl autora powinna być rozszerzona na Źle ma się świat?
Chcąc znaleźć rozwiązanie dla dzisiejszych problemów, głowiąc się nad dotykającymi nas zjawiskami, profesor Tony Judt nieświadomie podaje receptę. Odpowiedź ukryta jest w przełomie XIX i XX wieku.
Jaka? To już pozostawiam czytelnikom rozprawy.

Tony Judt „Źle ma się kraj. Rozprawa o naszych współczesnych bolączkach” ; Wydawnictwo Czarne; Wrocław 2011;

Ocena Reflektora (1-5):

Tagi: literatura

Piotrek

„Chociaż stara się on zachować obiektywizm, nieraz manipuluje faktami, nie przytaczając racjonalnych i słusznych argumentów przeciwników opiekuńczej roli państwa bądź też, umniejszając pozytywne zmiany ostatnich lat w rozwoju społeczeństw.”
Jakie to są „racjonalne i słuszne” argumenty? Kto o tym zadecydował? Gdzie Judt manipuluje faktami? Przydałby się jakikolwiek przykład – czy czytelnik ma kupić w ciemno tak opisane zarzuty?

„Jasnym jest, że będą te przedsiębiorstwa wykorzystywały nadane przez zleceniodawcę (państwo/samorząd) warunki, ale jest to efekt realizacji celu każdego z nich – maksymalizacji zysku.”
O co chodzi w tym zdaniu? Zupełnie nie rozumiem.

Generalnie jeśli już recenzja ma być polemiczna z tezami zawartymi w książce, to powinno być przedstawione to w sposób uczciwy i bardziej dokładny – całość tekstu wydaje się być zrobiony na „odwal się”.
Rafał

@Piotrku:
1. Ja zadecydowałem, tak jak i zadecydowałem zdanie wcześniej uznając części książki za „dokładne, obszerne i rzetelne”. pisząc te słowa opierałem się na swej wiedzy i poglądach. Nie chce żeby ktokolwiek kupował w ciemno moje opinie, a jedynie zaufał. Przykładem niech będzie obwinianie przez autora liberalizacji sektora finansów, które miało zaowocować kryzysem bankowości z 2007 roku. Judt jednak nie wspomina o kredytach – tzw. NINJ(n)A, które bezpośrednio przyczyniły się do upadku banków, a były efektem polityki społecznej dla uboższej części Amerykanów.

2. Tutaj chodzi o sytuację gdy państwo zleca przedsiębiorstwu prywatnemu realizację jakiegoś zadania, prywatyzując np kolej. Każdy prywatny podmiot działający komercyjnie dąży do maksymalizacji zysku przy zadanych nakładach (warunkach). Państwo określa warunki brzegowe świadczenia prywatyzowanych usług – to jest jasne. Oczywistym jest również, że przedsiębiorstwo wykona te usługi minimalnym swoim kosztem – maksymalizując swój zysk. Nie zrobi nic ponadto, co nie byłoby ekonomicznie opłacalne. W dziele obrywa się jednak prywatyzacji jako takiej. Nie ma mowy o potraktowaniu jej jak noża kuchennego – znakomitego do smarowania chleba masłem i mordowania ludzi w ciemnych zaułkach.

3. W recenzji chciałem uniknąć spoilowania i zagłębiania w społeczno-ekonomiczne analizy każdego z przedstawionych przez Profesora postulatów. Są różne szkoły ekonomii i wszystko można podważyć. Moim zamysłem było, aby pomimo kilku kwestii, które nie przystają do mojego oglądu rzeczywistości, zachęcić do zapoznania się z manifestem Judta.

Ostatni socjaldemokrata

W ostatnich chwilach swojego życia wybitny profesor Uniwersytetu Nowojorskiego, historyk, Tony Judt, rękami swoich bliskich spisuje testament – manifest socjaldemokraty.

Szukaj

komentujecie:

Newsletter