Skąd? Kim? Dokąd?

27 marca 2011 · Dagmara Tomczyk

To wcale nie jest łatwe. Wręcz bywa irytujące, zniechęcające, niezrozumiałe. Obcowanie ze sztuką współczesną. Momentami uwiera ona jak pogląd, którego istnienia nie chce się przyjąć do wiadomości. Chwilami śmieszy – ilością absurdu czy ironii, wyciekających z ram obrazów. Czasami staje się nieczytelna, pusta jak wtedy, gdy w prostych prawdach nie daje się dostrzec nic więcej, a ich ciągłe prześwietlanie zdaje się nie mieć sensu. Ale wystarczy tylko trochę odwagi i cierpliwości. Tej pierwszej, żeby przekroczyć próg galerii, muzeum czy innego tajemniczego miejsca. Drugiej – by zostać tam dłużej niż chwilę i spróbować dostrzec w tym artystycznym szaleństwie może jakieś swoje wzruszenie, zaciekawienie czy trwogę, choćby bijące z jednego tylko dzieła. Nie jest to proces łatwy. Ale nie pozostawia też obojętnym. A to już zawsze coś.

(jedna z wystawianych prac; wyk.: Wojciech Łazarczyk)

Krok pierwszy: wchodzimy na wystawę „Post Gauguin”, w ramach XI Biennale Sztuki „Wobec wartości” (miejsce: BWA, Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach). I co widzimy? Ciekawą mieszankę (wszak twórców było wielu): instalacje multimedialne, obrazy, interesujące naczynia porozkładane na podłodze, stare fotografie ujęte w przestrzeń obrazu czy obwoluty książek otoczone w przecudne ramy. Dziwne? Intrygujące? Właśnie oto chodzi.

Krok drugi: zachowujemy spokój i cierpliwość. Osiągnięcie tego stanu ułatwi spacer. Wśród eksponatów oczywiście. Jak pisze autor i kurator projektu, Roman Lewandowski, wystawa „jest próbą namysłu nad kondycją i potencjałem współczesnego malarstwa”^[1]. Dla mnie jednak przede wszystkim jest reakcją na motto przyświecające temu wydarzeniu: tytuł obrazu Paula Gauguina „Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”. Swoją drogą, sam Gauguin był niezwykle kontrowersyjną postacią. To właśnie po kłótni z nim van Gogh obciął sobie kawałek ucha. Poza tym malarz ten słynął z umiłowania egzotycznych krajów i bardzo młodych dziewcząt. Jego obraz o iście filozoficznym tytule był sporym wydarzeniem i ciekawie odpowiadał na niepokoje czasów, w których powstał (schyłek XIX wieku). Jak to jednak z filozofią bywa, pytania przez nią stawiane nigdy nie ulegną przedawnieniu i zachowują zadziwiającą, długoterminową świeżość.

W jaki sposób współcześni artyści (m.in. Grzegorz Sztwiertnia, Nicole Ahland czy Wojciech Ćwiertniewicz) zmierzyli się z tymi zagadnieniami? Z pewnością różnorodnie, z wyobraźnią, metaforyczną wieloznacznością. Powiedzieć, zinterpretować więcej, szczególnie gdy spotyka się tak wielu twórców i sposobów widzenia rzeczywistości i samej sztuki, jest niezwykle trudno. Bo przecież odbiór sztuki jest czymś tak bardzo indywidualnym, sąsiadującym z tym, co zwiemy gustem, smakiem czy wrażliwością. Ja osobiście odkryłam dzieła inspirujące, ciekawe, oryginalne, ale i niezrozumiałe (a może po prostu zbyt dla mnie wyrafinowane?). Ale to dobrze. Różnorodność jest przecież plusem, nawet gdy czasem nieco ciąży na barkach.

Po kroku pierwszym i drugim zdarza się, że pojawia się nagle trzeci (czasem zupełnie samoistnie, niewymuszenie, naturalnie): analiza i interpretacja, czyli dostrzeżenie, co autor miał na myśli, dlaczego to jest tak i tak, dlaczego to jest fajne, a to beznadziejne. Jednym słowem: myślenie. Warto je od czasu do czasu potrenować. A sztuka jest dobrym poletkiem do takich ćwiczeń. Wymagającym, ale dającym też sporo satysfakcji. Polecam!

——————————
1 – Cytat pochodzi z ulotki informacyjnej BWA
>> Oficjalna strona www wydarzenia

——————————

Zapraszamy także do obejrzenia galerii z wydarzenia: